به گزارش مشرق، آیین رونمایی از اثر نفیس و سه زبانه «رنج و رنگ» تألیف و تحقیق محمدرضا اسدزاده با مقدمه سیدحسین نصر و محمود فرشچیان، که با تأیید شورای علمی کمیسیون ملی یونسکو و با حمایت بانکپاسارگاد، انجمن فرهنگی فرانسه، فرهنگستان هنر و نشر میراث قلم انتشار یافته، روز دوشنبه 25 آبان 1395، همزمان با روز ملی کتاب و کتابخوانی، در دانشگاه خاتم برگزار شد.
مجید قاسمی، مدیر عامل بانک پاسارگاد و رییس دانشگاه خاتم، ضمن تجلیل از هنرمندان و استادان و قدردانی از مشارکت و حمایتهای آقای صالحی امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در به ثمر نشستن اقدامات فرهنگی هنری، گفت: ما ایرانیان، میراثدار قرنها شور و عشق و نور و سروریم. فرهنگ و هنر ایرانی، به جان عشاق گره خورده و از حلاوت وصال جانان و وحدت با نور حضور باقی او، گرمی و روشنی یافته است.
آنچه فرهنگ و هنر ایرانی را در جهان برجسته و متمایز ساخته، انعکاس جاودانگی و شکوهی خللناپذیر در آثار نابی است که از نگاه لاهوتی و استغنای ملکوتی هنرمندان عاشق و عارف ما سرچشمه گرفته است؛ اگر شعر، موسیقی، معماری و دیگر هنرهای اصیل ایرانی، به جان خوش میآید و به دل مینشیند، بدان جهت است که زمزمهای عاشقانه برای معشوقی ازلی و ابدی است و خوشتر از صدای سخن عشق چیست؟
وی ادامه داد: لطف و ظرافت آثار بینظیر استاد حسین بهزاد، تجلی خلوصی است که از یک عمر سوختن و رنج بردن حاصل شده و نیایش شورانگیزی است که به ستایش شکوه و جلال حضرت سبحان آمیخته. مخاطب در مواجهه با آثار استاد، در برابر زیبایی نابی قرار میگیرد که در نهایت سادگی و در عین کمال، روحبخش و جانفزاست؛ او را از این جهان خاکی جدا میکند و دریچهای به جهان مینویی را در مقابلش میگشاید.
رییس دانشگاه خاتم افزود: از ویژگیهای برجستهی استاد، تلاش تحسینبرانگیزی است که در خلق اثر اصیل ایرانی مصروف داشته و با بدعت در شیوههای پیشین مینیاتور، نقش کردن چهرههای ایرانی به جای چهرههای مغولی، بازنمایی حالات درونی افراد در چهره و به کارگیری عناصر ایرانی در فضاسازی اثر، اصالت متعالی هنر ایرانی را به رخ کشیده است.
پس غریب نیست اگر جهانیان از اندیشه در سماع قلمش انگشت حیرت میگزند؛ چنان که جادوی خط و رنگ و قوت قلم ایشان را در اثر «چوگان» و «مجلس یوسف» شاهد هستیم.
وی تصریح کرد: اثر نفیس و سه زبانه «رنج و رنگ»، پاس داشت سالها تلاش و پشتکار پدر مینیاتور معاصر ایران، استاد حسین بهزاد است که با همت مولف و همکاری و همدلی هنرمندان جانآگاه ایرانی از سراسر جهان، کمیسیون ملی یونسکو، انجمن فرهنگی فرانسه و بانکپاسارگاد، به ثمر نشسته است.
به لطف خدا، این اثر با دستور وزیر محترم ارشاد، در پنل اختصاصی سالن ایران، در بزرگترین نمایشگاه بینالمللی کتاب جهان در فرانکفورت حضور یافته و در مراسمی، ضمن سخنرانی کتابشناسان و محققان برجسته، معرفی شده است. ثبت این اثر نفیس در فهرست آثار بینالمللی موزه جهانی گوته، از دیگر اقداماتی است که در راستای معرفی فرهنگ غنی ایران به جهانیان صورت گرفته و مایهی خرسندی هنرمندان و هنردوستان است.
مدیرعامل بانکپاسارگاد خاطرنشان کرد: خداوند متعال را شاکریم که توفیق خدمت به اهالی فرهنگ، هنر و اندیشه را بر ما عطا فرمود و ما را امین این قشر جانآگاه قرار داد. توجه به فرهنگ غنی ایرانی اسلامی از ابتدای تأسیس بانک، با 524 نفر ساعت مطالعه برای انتخاب نامی شایسته از بین 1190نام پیشنهادی آغاز شده و طی بیش از یک دهه تلاش پاسارگادیان، با اقداماتی فرهنگی اعتبار یافته؛ اقداماتی از قبیل حمایت از انتشار کتابهای نفیسی چون مصحف شریف خراسان، شاهنامه شاهطهماسبی، دوره بیست جلدی تاریخ جامع ایران، ... و حمایت از تولید فیلمهای برجسته سینمایی ایران مانند جدایی نادر از سیمین(برنده جایزه اسکار)، ملبورن، بهمن، ... و برپایی موزه هنرهای تجسمی معاصر بانک پاسارگاد که مجموعهای ارزشمند از آثار هنرمندان معاصر ایران در آن گردآمده است.
وی تأکید کرد: مصحف شریف خراسان، قرآن نفیسی به خط عبدالله طباخ است که به سبب ویژگیهای شایان توجه خط، آرایهها و جایگاه تاریخی آن از اهمیت بالایی برخوردار است. شاهنامه طهماسبی نسخهای نفیس از شاهنامه فردوسی است که از 258 صفحه مینیاتور از افسانهها، اساطیر و داستانهای شاهنامه، در کنار منظومه حماسی، توسط برجستهترین نقاشان و خوشنویسان عهد صفوی و به خط نستعلیق تهیه شده و برگ برگ آن با تلاشهای فراوان از سراسر جهان جمعآوری شده است.
وی ادامه داد: تاریخ جامع ایران مجموعهای بیست جلدی مشتمل بر وجوه مختلف تاریخ سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ایران از دوران پیش از اسلام تا انقراض قاجار است و در مدت چهارده سال و به دست بیش از 170 محقق، به سرپرستی بنیاد دائرةالمعارف بزرگ اسلامی تهیه شده و از آثار برجسته معاصر است.
وی تصریح کرد: در حوزهی سینما علاوه بر حمایت از ساخت و تولید فیلم، برگزاری جشنواره فیلمهای 180ثانیهای را در برنامه داریم که حوزههای حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی، تکریم خانواده و حقوق اجتماعی و فرهنگ اهدای عضو را مورد توجه قرار دادهاست.
قاسمی ادامه داد: نقش فرهنگ و هنر در معناسازی و هویتبخشی به ملتها زمانی پررنگتر میشود که بنیانهای اقتصاد هنر تقویت شده و آثار خلق شده قائم بر اندیشه بالنده و خلاقیت پویای هنرمند باشد و در کنار درآمدزایی و تأمین هزینههای آفرینش اثر، استقلال فکری آن را تضمین کند. بسیاری از هنرمندانی که رنج زیستن در تنگنا را به جان میخرند اما به اصالت اندیشهی خود وفادارند، آثار بدیعی را خلق میکنند که در قلههای فرهنگی کشور جاودانه میشود.
وی تصریح کرد: بانک پاسارگاد، برساخته از علم و تخصص، اندیشه و فرهنگ مردمی است که سعی در ایجاد پیوندی محکم میان اقتصاد و هنر دارد و نگاهی دقیق به اقدامات و عملکرد این بانک، خود گواه این مدعاست. ما با حمایت از یک اثر هنری یا تحقیق و تألیف فرهنگی، میکوشیم تا ارزش مشترکی خلق کنیم که از زیرساختهای فرهنگی پشتیبانی میکند و منجر به حفظ، ارتقاء و سازندگی جامعهی فرهنگی میشود.
پیشینهی غنی بانکپاسارگاد در ایفای مسئولیتهای اجتماعی، آن را به سازمانی شفاف و قابل اعتماد برای اقشار مختلف جامعه بدل ساختهاست؛ به نحوی که یکی از نخستین مراکزی که فعالان حوزههای علمی، فرهنگی، هنری و اجتماعی، برای جلب مشارکت و حمایت به آن مراجعه میکنند، بانک پاسارگاد است.
وی افزود: بانکپاسارگاد با تقدیر از استادان نمونه دانشگاههای کشور، تقدیر از نفرات برتر کنکور سراسری در 9سال متوالی و ساخت 5 مدرسه و 12 کتابخانه در نقاط محروم ایران اندیشه و علم را گرامی داشته و با حمایت از مراسم بزرگداشت دکتر فروزانفر، علامه دهخدا، نیما یوشیج و ... اقداماتی از این دست، به ضرورت تکریم و پشتیبانی از هنرمندان و اندیشمندان و پاسداشت زبان شیوای فارسی توجه داشته و به آن پرداختهاست.
خریداری آثار ارزشمندی از هنرمندان معاصر و به نمایش گذاشتن این آثار در موزه هنرهای تجسمی بانک پاسارگاد و نیز بهرهمندی از صنایع دستی و هنرهای اصیل ایرانی در جهت ارج نهادن به سرمایههای غنی فرهنگی، از افتخارات بانک هزاره سوم است.
وی در پایان تصریح کرد: با امید آنکه ورود حامیان فرهنگ و هنر و ایجاد فضایی مناسب برای انجام حرکتهای ارزشمند در این حوزه، روحی تازه در اقتصاد هنر متعهد به اعتلای نام ایران اسلامی بدمد و موجب شود تا فرهنگ و هنر ایرانی در عرصههای جهانی بدرخشد و ماندگار شود. امروز روز گرامیداشت کتاب و کتابخوانی و من از جملهی مقام معظم رهبری(مد ظله العالی) برای حسن ختام استفاده میکنم: برای یک ملت خسارتی بزرگ است که افراد آن با کتاب سر و کاری نداشته باشند.
گردآوری آثار مینیاتور خارج شده از ایران و موجود در موزههای خارج
این اثر سه زبانه که با تأیید شورای علمی کمیسیون ملی یونسکو منتشر شده، آثار مینیاتور خارج شده از ایران و موجود در موزههای فرانسه و آمریکا و نیز آثار موجود در ایران را در خود گرد آورده است و در 400 صفحه، در قطع رحلی گلاسه طلاکوب و نقرهکوب با قاب و جلد گالینگور، با حمایت و مسئولیت اجتماعی بانکپاسارگاد به شکلی نفیس منتشر شده است.
رنج و رنگ با مقدمه سیدحسین نصر و استاد محمود فرشچیان و تقریظ پنج نفر: رضا داوری اردکانی، بهاءالدین خرمشاهی، باستانی پاریزی، احسان نراقی و استاد علی معلم دامغانی انتشار یافته است.
سیدحسین نصر: استاد حسین بهزاد، به احیای سنت اصیل مینیاتور ایرانی، کمر همت بست و این هنر بنیادی را احیاء کرد
مجید قاسمی، مدیر عامل بانک پاسارگاد و رییس دانشگاه خاتم، ضمن تجلیل از هنرمندان و استادان و قدردانی از مشارکت و حمایتهای آقای صالحی امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در به ثمر نشستن اقدامات فرهنگی هنری، گفت: ما ایرانیان، میراثدار قرنها شور و عشق و نور و سروریم. فرهنگ و هنر ایرانی، به جان عشاق گره خورده و از حلاوت وصال جانان و وحدت با نور حضور باقی او، گرمی و روشنی یافته است.
آنچه فرهنگ و هنر ایرانی را در جهان برجسته و متمایز ساخته، انعکاس جاودانگی و شکوهی خللناپذیر در آثار نابی است که از نگاه لاهوتی و استغنای ملکوتی هنرمندان عاشق و عارف ما سرچشمه گرفته است؛ اگر شعر، موسیقی، معماری و دیگر هنرهای اصیل ایرانی، به جان خوش میآید و به دل مینشیند، بدان جهت است که زمزمهای عاشقانه برای معشوقی ازلی و ابدی است و خوشتر از صدای سخن عشق چیست؟
وی ادامه داد: لطف و ظرافت آثار بینظیر استاد حسین بهزاد، تجلی خلوصی است که از یک عمر سوختن و رنج بردن حاصل شده و نیایش شورانگیزی است که به ستایش شکوه و جلال حضرت سبحان آمیخته. مخاطب در مواجهه با آثار استاد، در برابر زیبایی نابی قرار میگیرد که در نهایت سادگی و در عین کمال، روحبخش و جانفزاست؛ او را از این جهان خاکی جدا میکند و دریچهای به جهان مینویی را در مقابلش میگشاید.
رییس دانشگاه خاتم افزود: از ویژگیهای برجستهی استاد، تلاش تحسینبرانگیزی است که در خلق اثر اصیل ایرانی مصروف داشته و با بدعت در شیوههای پیشین مینیاتور، نقش کردن چهرههای ایرانی به جای چهرههای مغولی، بازنمایی حالات درونی افراد در چهره و به کارگیری عناصر ایرانی در فضاسازی اثر، اصالت متعالی هنر ایرانی را به رخ کشیده است.
پس غریب نیست اگر جهانیان از اندیشه در سماع قلمش انگشت حیرت میگزند؛ چنان که جادوی خط و رنگ و قوت قلم ایشان را در اثر «چوگان» و «مجلس یوسف» شاهد هستیم.
وی تصریح کرد: اثر نفیس و سه زبانه «رنج و رنگ»، پاس داشت سالها تلاش و پشتکار پدر مینیاتور معاصر ایران، استاد حسین بهزاد است که با همت مولف و همکاری و همدلی هنرمندان جانآگاه ایرانی از سراسر جهان، کمیسیون ملی یونسکو، انجمن فرهنگی فرانسه و بانکپاسارگاد، به ثمر نشسته است.
به لطف خدا، این اثر با دستور وزیر محترم ارشاد، در پنل اختصاصی سالن ایران، در بزرگترین نمایشگاه بینالمللی کتاب جهان در فرانکفورت حضور یافته و در مراسمی، ضمن سخنرانی کتابشناسان و محققان برجسته، معرفی شده است. ثبت این اثر نفیس در فهرست آثار بینالمللی موزه جهانی گوته، از دیگر اقداماتی است که در راستای معرفی فرهنگ غنی ایران به جهانیان صورت گرفته و مایهی خرسندی هنرمندان و هنردوستان است.
مدیرعامل بانکپاسارگاد خاطرنشان کرد: خداوند متعال را شاکریم که توفیق خدمت به اهالی فرهنگ، هنر و اندیشه را بر ما عطا فرمود و ما را امین این قشر جانآگاه قرار داد. توجه به فرهنگ غنی ایرانی اسلامی از ابتدای تأسیس بانک، با 524 نفر ساعت مطالعه برای انتخاب نامی شایسته از بین 1190نام پیشنهادی آغاز شده و طی بیش از یک دهه تلاش پاسارگادیان، با اقداماتی فرهنگی اعتبار یافته؛ اقداماتی از قبیل حمایت از انتشار کتابهای نفیسی چون مصحف شریف خراسان، شاهنامه شاهطهماسبی، دوره بیست جلدی تاریخ جامع ایران، ... و حمایت از تولید فیلمهای برجسته سینمایی ایران مانند جدایی نادر از سیمین(برنده جایزه اسکار)، ملبورن، بهمن، ... و برپایی موزه هنرهای تجسمی معاصر بانک پاسارگاد که مجموعهای ارزشمند از آثار هنرمندان معاصر ایران در آن گردآمده است.
وی تأکید کرد: مصحف شریف خراسان، قرآن نفیسی به خط عبدالله طباخ است که به سبب ویژگیهای شایان توجه خط، آرایهها و جایگاه تاریخی آن از اهمیت بالایی برخوردار است. شاهنامه طهماسبی نسخهای نفیس از شاهنامه فردوسی است که از 258 صفحه مینیاتور از افسانهها، اساطیر و داستانهای شاهنامه، در کنار منظومه حماسی، توسط برجستهترین نقاشان و خوشنویسان عهد صفوی و به خط نستعلیق تهیه شده و برگ برگ آن با تلاشهای فراوان از سراسر جهان جمعآوری شده است.
وی ادامه داد: تاریخ جامع ایران مجموعهای بیست جلدی مشتمل بر وجوه مختلف تاریخ سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ایران از دوران پیش از اسلام تا انقراض قاجار است و در مدت چهارده سال و به دست بیش از 170 محقق، به سرپرستی بنیاد دائرةالمعارف بزرگ اسلامی تهیه شده و از آثار برجسته معاصر است.
وی تصریح کرد: در حوزهی سینما علاوه بر حمایت از ساخت و تولید فیلم، برگزاری جشنواره فیلمهای 180ثانیهای را در برنامه داریم که حوزههای حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی، تکریم خانواده و حقوق اجتماعی و فرهنگ اهدای عضو را مورد توجه قرار دادهاست.
قاسمی ادامه داد: نقش فرهنگ و هنر در معناسازی و هویتبخشی به ملتها زمانی پررنگتر میشود که بنیانهای اقتصاد هنر تقویت شده و آثار خلق شده قائم بر اندیشه بالنده و خلاقیت پویای هنرمند باشد و در کنار درآمدزایی و تأمین هزینههای آفرینش اثر، استقلال فکری آن را تضمین کند. بسیاری از هنرمندانی که رنج زیستن در تنگنا را به جان میخرند اما به اصالت اندیشهی خود وفادارند، آثار بدیعی را خلق میکنند که در قلههای فرهنگی کشور جاودانه میشود.
وی تصریح کرد: بانک پاسارگاد، برساخته از علم و تخصص، اندیشه و فرهنگ مردمی است که سعی در ایجاد پیوندی محکم میان اقتصاد و هنر دارد و نگاهی دقیق به اقدامات و عملکرد این بانک، خود گواه این مدعاست. ما با حمایت از یک اثر هنری یا تحقیق و تألیف فرهنگی، میکوشیم تا ارزش مشترکی خلق کنیم که از زیرساختهای فرهنگی پشتیبانی میکند و منجر به حفظ، ارتقاء و سازندگی جامعهی فرهنگی میشود.
پیشینهی غنی بانکپاسارگاد در ایفای مسئولیتهای اجتماعی، آن را به سازمانی شفاف و قابل اعتماد برای اقشار مختلف جامعه بدل ساختهاست؛ به نحوی که یکی از نخستین مراکزی که فعالان حوزههای علمی، فرهنگی، هنری و اجتماعی، برای جلب مشارکت و حمایت به آن مراجعه میکنند، بانک پاسارگاد است.
وی افزود: بانکپاسارگاد با تقدیر از استادان نمونه دانشگاههای کشور، تقدیر از نفرات برتر کنکور سراسری در 9سال متوالی و ساخت 5 مدرسه و 12 کتابخانه در نقاط محروم ایران اندیشه و علم را گرامی داشته و با حمایت از مراسم بزرگداشت دکتر فروزانفر، علامه دهخدا، نیما یوشیج و ... اقداماتی از این دست، به ضرورت تکریم و پشتیبانی از هنرمندان و اندیشمندان و پاسداشت زبان شیوای فارسی توجه داشته و به آن پرداختهاست.
خریداری آثار ارزشمندی از هنرمندان معاصر و به نمایش گذاشتن این آثار در موزه هنرهای تجسمی بانک پاسارگاد و نیز بهرهمندی از صنایع دستی و هنرهای اصیل ایرانی در جهت ارج نهادن به سرمایههای غنی فرهنگی، از افتخارات بانک هزاره سوم است.
وی در پایان تصریح کرد: با امید آنکه ورود حامیان فرهنگ و هنر و ایجاد فضایی مناسب برای انجام حرکتهای ارزشمند در این حوزه، روحی تازه در اقتصاد هنر متعهد به اعتلای نام ایران اسلامی بدمد و موجب شود تا فرهنگ و هنر ایرانی در عرصههای جهانی بدرخشد و ماندگار شود. امروز روز گرامیداشت کتاب و کتابخوانی و من از جملهی مقام معظم رهبری(مد ظله العالی) برای حسن ختام استفاده میکنم: برای یک ملت خسارتی بزرگ است که افراد آن با کتاب سر و کاری نداشته باشند.
گردآوری آثار مینیاتور خارج شده از ایران و موجود در موزههای خارج
این اثر سه زبانه که با تأیید شورای علمی کمیسیون ملی یونسکو منتشر شده، آثار مینیاتور خارج شده از ایران و موجود در موزههای فرانسه و آمریکا و نیز آثار موجود در ایران را در خود گرد آورده است و در 400 صفحه، در قطع رحلی گلاسه طلاکوب و نقرهکوب با قاب و جلد گالینگور، با حمایت و مسئولیت اجتماعی بانکپاسارگاد به شکلی نفیس منتشر شده است.
رنج و رنگ با مقدمه سیدحسین نصر و استاد محمود فرشچیان و تقریظ پنج نفر: رضا داوری اردکانی، بهاءالدین خرمشاهی، باستانی پاریزی، احسان نراقی و استاد علی معلم دامغانی انتشار یافته است.
سیدحسین نصر: استاد حسین بهزاد، به احیای سنت اصیل مینیاتور ایرانی، کمر همت بست و این هنر بنیادی را احیاء کرد
در مراسم رونمایی از کتاب «رنج و رنگ»، پیام سیدحسین نصر، که تمام مراحل نگارش این اثر زیر نظر ایشان صورت گرفتهاست، قرائت شد. این پیام که توسط فتوحی، رییس انجمن دوستی ایران و فرانسه خوانده شد، از این قرار است:
از زمانی که ایرانیان پا به عرصه تاریخ گذاردند، خداوند متعال به آنان استعداد استثنایی در زمینه هنر عطا فرموده بود و در هر دوره از تاریخ طویل خود آثار متعدد بدیع در زمینه هنر از خود به جا گذاشتهاند.
گرچه کلمه «بس» در شعر معروف حکیم ابوالقاسم فردوسی (هنر نزد ایرانیان است و بس) مبالغه شاعرانه است اما بقیه بیت، حاکی از حقیقتی عمیق است. منظور فردوسی در این بیت از هنر، فرهنگ به معنای امروزی آن است ولی در عین حال هنر به معنای رایج آن را نیز در بر میگیرد.
هنر و زیبایی همواره در تمام شئون حیات ایرانیان، قبل از تهاجم تجدد و زندگی ماشینی با تمام زشتی آن تجلی داشته است؛ از معماری و باغسازی گرفته تا لباس و تزیین فضای روزانه، از تجلید کتاب و خطاطی گرفته تا شعر و موسیقی. در کمتر تمدنی در سطح جهانی، هنر و زیبایی مرکزیت و اهمیتی داشته است که ما در فرهنگ خود در ادوار گوناگون تاریخیمان میبینیم.
مینیاتور در دوران اسلامی در ایران با تصاویر کتب علمی مخصوصاً در رشتههای داروسازی و گیاهشناسی آغاز شد و بهتدریج به مصور ساختن کتب ادبی، مخصوصاً شاهنامه فردوسی، گسترش یافت و از دوران تیموری تا صفوی این هنر به اوج کمال خود رسید و در این دوره، نقاشانی مانند نقاشان شاهنامه بایسنقر و رضا عباسی و بهزاد ظهور کردند که سنت مینیاتور ایرانی را در زمره برجستهترین مکتبهای نقاشی در سطح جهانی قرار دادند؛ لکن در دوران پایانی عصر صفوی این هنر از لحاظ کیفیت افول کرد و در عصر قاجاریه به سبک جدید نقاشی ملهم از بسیاری جهات از مکتبهای اروپایی، هر چند با رنگی هنوز ایرانی، تا حد زیادی جایگزین هنر سنتی مینیاتور شد.
از سوی دیگر از پایان دوره قاجاریه به بعد، تقلید مستقیم و اقتباسی از مکتبها و سبکهای نقاشی غربی در صحنه نقاشی در ایران پدید آمد. در این شرایط بود که استاد بزرگ سبک اصیل مینیاتور، حسین بهزاد، به احیای این سنت اصیل مینیاتور ایرانی، کمر همت بست و این هنر بنیادی را احیاء کرد.
امروز که اثر «رنج و رنگ» استاد حسین بهزاد به ثمر رسیده است باید از نویسنده و پژوهشگر فرهنگ و هنر و فلسفه و محقق با پشتکار و بصیر آقای محمدرضا اسدزاده تشکر کرد که با کوششهای متمادی موفق شدند این کتاب نفیس و پرارج را که احیاءکننده نام و آثار استاد بهزاد است در سطح بینالمللی، نشر دهند.
شایسته است که همه آنانکه به فرهنگ اصیل ایرانی علاقهمند هستند، مراتب سپاسگزاری خود را از این اقدام مبارک ابلاغ دارند. باید به جناب اسدزاده تبریک گفت که بالاخره ثمره این همه زحمتهای ایشان به منصه ظهور رسید.
برای ایشان و نهادهای همکار در این اقدام مبارک، آرزوی توفیق در خدمت هر چه بیشتر به فرهنگ و هنر ایران دارم و نیز امیدوارم که این اثر گرانقدر، هر چه بیشتر جهانیان و خود ایرانیان را متوجه اهمیت آثار استاد بهزاد و سنت اصیل مینیاتور به عنوان عنصری پرارج در فرهنگ ایران سازد.
الله جُمیل و یُحِب الجمال ـ سید حسین نصر. ایالت مریلند آمریکا. آبان 1395
محقق و مؤلف کتاب «رنج و رنگ»: مدیرعامل بانکپاسارگاد هم اقتصاددان است و هم عاشق ادب و هنر و فرهنگ
در این مراسم همچنین محمدرضا اسدزاده محقق و مؤلف کتاب، به نمایندگی از گروه 20 نفرهای که در تهیه کتاب با وی همکاری داشتند، گفت: ضیافت اهل فرهنگ است در روز ملی کتاب؛ محفل رونمایی از اثری برای فرهنگ و هنر ایرانی، و به نام و یاد هنرمند بزرگ ایران زمین که فرمود: غرض نقشیست که از ما باز ماند. اینک در این محفل بزرگان فرهنگ که هر یک به تنهایی نام ایرانیشان، فخر جهانی است، این بنده حالش قول صائب تبریز است که فرمود: ضیافتی که در آنجا توانگران باشند/ شکنجهای است فقیران بیبضاعت را.
وی ادامه داد: کتابی که امروز رخ نمایان کرده است، پیشینهای چندین ساله دارد؛ پانزده سال پیش جناب استاد عبدالحسین حائری، دستنویسهای منتشر نشده و کتابی نایاب را در اختیار نهاد و خواست تا روی شخصیت گمنام و پرآوازهای به نام مرحوم استاد حسین بهزاد مینیاتور کار شود. سال 1383 خورشیدی بود که متن ادبیای در قامتی کوچک به چاپ رسید و آن متن، برنده جایزه ادبی اتوبیوگرافی کشور آذربایجان شد.آنگاه پیام سپاسی از پروفسور سیدحسین نصر از آمریکا رسید که چه خوب شد یاد پدر مینیاتور عصر ما را زنده کردید و سپس استادانی از جمله حضرت استاد دکتر رضا داوری اردکانی، فیلسوف فرهنگ که سالیانی درسآموز مستقیم و غیر مستقیم اندیشههایشان بودهام، تا جناب استاد بهاءالدین خرمشاهی و جناب استاد محمود فرشچیان و نیز زندهیادان فقید: باستانی پاریزی و دکتر احسان نراقی، پس از مطالعه آن متن ادبی، تقریظهایی مرقوم فرمودند و مشوق شدند تا اثری فاخرتر درباره بهزاد بزرگ مینیاتور معاصر ایران تألیف شود و در این میانه حمایتهای جناب دکتر بهشتی، رییس پژوهشکده میراث فرهنگی، دسترسی ما را به آثار استاد بهزاد تسهیل کرد.
اسدزاده با اشاره به زندگی استاد حسین بهزاد، افزود: استاد هنرمندی که ناشناخته زیست و گمنام رفت و شعلههای تحولگرایی در هنر ایرانی را برافروخت. او که رنجهای بسیار کشید؛ از غم نان تا غم دلالان و سالوسصفتان فرهنگ. چنانکه استاد بهزاد برای دیروز، امروز و فردای ما نوشت: «میدانم که با غم نان، از آغاز تا پایان خوگرفتهام اما غم دلالان فرهنگ مرا آخر میکشد.»
حسین نصر در زمان حیات استاد بهزاد، البته بسیار تلاش کرد تا وضعیت اسفبار اقتصاد زندگی استاد را سامان دهد تا آنکه در وزارت ملی فرهنگ به او نشان استادی دادند تا حقوق ثابتی دریافت کند بهزادی که چه رنجها برد تا مغولها و چهرههای مغولی را از هنر این سرزمین پاک کند و به جای آنها چهرههایی کاملاً ایرانی بیافریند. بهزادی که به قول ژان کوکتو، هنرمند فرانسوی، پیام آور افسونگری بود از مشرق زمین داستانسرا. به قول هنرمند نقاش، جناب استاد آغداشلو: بهزاد از نوآورترین و جسورترین هنرمندانی بود که آفاق پیشتازی را درنوردید. و قول مرحوم جمالزاده: هنرمندی صددرصد ایرانی بود که بیرون از ایران شناخته شدهتر بود.
وی پیرامون روند تألیف و انتشار کتاب گفت: در این سالیان، اندک اندک این تألیف کامل شد و در این میانه، بسیاری یاریکننده بودند تا آنکه پس از گذشت 12 سال و بسان دو سال کار پیاپی از سال 93 تا 95 خورشیدی ترجمه و ویرایش و آماده سازی فنی و هنری و سپس چاپ و صحافی این اثر به سر انجام رسید. اینک خرسندیم که این اثر در نوامبر 2016 در نمایشگاه بینالمللی کتاب فرانکفورت با حمایت وزارت ارشاد خوش درخشید و با کمک یونسکو در فهرست آثار بینالمللی در آلمان به ثبت رسید.در به سرانجام رسیدن این اثر بسیاری کوشیدهاند در سرآغاز یاریکنندگان باید از جناب دکتر مجید قاسمی، مدیرعامل خبیر و فرهنگمدار بانک پاسارگاد نام برد که هم اقتصاددان است و هم عاشق ادب و هنر و فرهنگ؛ آنگونه که پیش از این از چاپ شاهنامه شاه طهماسبی و چاپ مجموعه تاریخ جامع ایران به دیدهی دل حمایت کرده است.اسدزاده در پایان از دیگر همکاران بانک پاسارگاد و همه دست اندرکاران و همراهانی که در انتشار کتاب ایفای نقش کردهاند، تشکر کرد.
ریاست فرهنگستان علوم:
مدیرعامل بانکپاسارگاد، با اعتقاد، در چاپ آثار هنری که معمولاً ناشران از عهده آن بر نمیآیند، اهتمام میورزند
در ادامه رضا داوری اردکانی، ریاست فرهنگستان علوم، به ایراد سخن پرداخت و گفت: نکتهای است که شاید تحصیل آن آسان نباشد و آن این است که اهل فلسفه با هنر و هنرمندان نسبتی دوگانه دارند. من که جز اشخاص معمولی و عادی هستم، از این دوگانگی گذشتهام و با اینکه شغلم معلمی فلسفه است، در جانب هنر قرار دارم.
این استاد فرهیخته، ضمن اشاره به آراء افلاطون و ارسطو در باب هنر، افزود: ارسطو در کتاب بسیار ارزشمندی، تراژدی را معرف عظمت بشر دانسته و بر خلاف افلاطون که هنر را میمسیس (که مترجمان آن را تقلید ترجمه کردهاند، اما به معنای تقلید نیست، قدمای ما آن را محاکات گفتهاند که بهتر است) میداند، ارسطو معتقد است که هنر تقلید نیست و مشاهده صورت است. هنرمندان صورتها را میبینند و صورت، جوهر امر محسوس است و حتی میتواند قدسی باشد. تراژدی مواجهه آدمی با مرگ و قبول مرگ را نشان میدهد. این تقلید نیست بلکه مبین کمال آدمی است.
وی با تأکید بر جایگاه هنر در فرهنگ و اندیشه ایران، ادامه داد: ما چنان که باید عزت و قدر هنر را نمیدانیم و با هنر و هنرمندان تعارف میکنیم. ما به فردوسی احترام میکنیم اما نمیدانیم فردوسی کیست! وقتی در تاریخ فلسفه خواندم که ابنسینا گرچه خیلی بزرگ بود اما نبوغ فردوسی را نداشت، تعجب کردم اما قدری فکر کردم و بعدها که با شعر انس پیدا کردم، عظمت شاعر را بیشتر حس کردم. ما نمیدانیم اگر سعدی نبود، زبان فارسی چه میشد؟ یکی از بزرگترین دانشمندان ما قطبالدین شیرازی و معاصر سعدی است. دانشمندان هریک مقامی بزرگ دارند و احترامشان لازم است اما اگر قرار بود بین قطبالدین که از بزرگترین دانشمندان ماست و سعدی، یکی نباشد؛ میگویم چهطور سعدی نباشد؟ اگر سعدی نباشد، ایران قدری لنگ میزند.
وی با اشاره به دو غزل از مولوی و حافظ، در خصوص آثار استاد بهزاد و نسبت مینیاتور با شعر گفت: مینیاتور با شعر ارتباط دارد. خالق مینیاتور نمیتواند اهل شعر نباشد. مینیاتوریستها با آثار بزرگ شاعران کار کردهاند؛ شعرهایی که اگر عاشقانه نیست، شعر مینیاتور است. کاری که بهزاد کرده سراسر غزل و مینیاتور است.
استاد داوری اردکانی سخنان خود را با تشکر از دکتر قاسمی خاتمه داد و گفت: از رییس محترم بانک پاسارگاد هم باید تشکر کرد به خصوص که در دیار ما توقع نمیرود که رییس بانک در کارهای هنری فراوان از سالها پیش مشارکت کند. حقیقتاً ایشان با اعتقاد، در چاپ آثار هنری که معمولاً ناشران از عهده آن بر نمیآیند، اهتمام میورزند. ایشان با تشخیص درست و وسعت نظر به انتشار شاهنامه بزرگ فردوسی و بسیاری از کتابها کمک کردند و الحق باید از ایشان سپاسگزار بود. انشاء الله به این کار ادامه دهند.
رییس دانشکده هنرهای تجسمی دانشگاه سوربن: استاد بهزاد، قلم و سبکی را میپروراند که حریت و تغزلی نو را رقم میزند
سپس، فتوحی، رئیس انجمن دوستی ایران و فرانسه به قدردانی از این اثر پرداخت و از کلیه کسانی که این اثر را فراهم کردند، تشکر کرد. در ادامه از نگاه یک فرانسوی، آقای ژان پیر بیریگودیو، استاد و رییس دانشکده هنرهای تجسمی دانشگاه سوربن، به زندگی و آثار استاد حسین بهزاد پرداخته شد.
پیر بیریگودیو گفت: ضمن معرفی اجمالی توسط فتوحی، بنده به عنوان نماینده انجمن دوستی ایران و فرانسه در امور هنری، مفتخرم در چند کلمه از آثار استاد حسین بهزاد سخن بگویم. آثاری که در این کتاب با کیفیت بسیار عالی معرفی شدهاند. نیازی نیست به جزییات اثری بپردازیم که شهرهای جهانی دارد اما شاید بتوانم به برخی از جوانب آن اشاره کنم که یادآور عرصهی فعالیتهایی است که انجمن ما سالهاست با جدیت دنبال میکند. یعنی گفتوگویی میان دو فرهنگ پارسی و فرانسوی، دیدار پر ثمر. وی ادامه داد: با مطالعه کتاب حاضر درمییابیم که مطمئناً بهزاد نه به هنر و مینیاتور ایرانی محدود میشود و نه به اقتباسهای صورت گرفته از آثار مجموعههای موجود در موزه لوور، بلکه از گسترش و ژرفای صوری میگوید که از پیش موجود بودهاند.
وی ادامه داد: آنچه از دیدار هنر استاد حسین بهزاد و موزه لوور حاصل میشود عوالمی است صوری، که به او امکان غنیسازی واژگان خود را میدهد که در میان شاعران ایرانی در مکتب اشعار شاعرانی چون حافظ و فردوسی دی میآید. به این ترتیب استاد قلم و سبکی را میپروراند که پیش از این در آثار او نمایان بوده است تا حریتی نو و تغزلی نو را رقم زند که در کنار هم میتواند همپای افسانه پریان مسحورکننده باشد. مسلماً میتوانیم مطالعاتی را درباره هنر مینیاتور ایرانی و این دیدارهای نیک به طور محسوس نزد استاد انجام دهیم اما به بیان تلفیقی بسنده میکنیم.
وی با اشاره به هنر هنرمندان فرانسوی و اشاره به جنبش سنبلیسم، افزود: این اشاره گذرا از این روست که نشان دهیم اثر حسین بهزاد به عنوان اثر تصویرسازی بزرگ، متن و تصویر، خطاطی و تذهیب را به هم پیوند میدهد تا ثمرهای منحصر به فرد، باشکوه و فرازمانی بیافریند.
بدین ترتیب اثر استاد هنر مینیاتوری و تذهیب را نو می کند تا آنها را به گفتگویی سازنده رهنمود سازد که انجمن ما پیشرو آن است؛ یعنی گفتو گویی میان فرهنگها و مردمان.
بیریگودیو با اشاره به استقبال فرانسوی ها از این اثر نفیس گفت: انجمن در نظر دارد در جهت گسترش آثار استاد و معرفی آنها، در نظر دارد تا اثر را در فرانسه معرفی کند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی:
تلاشهای مؤلف، استادان و هنرمندان، کمیسیون ملی یونسکو، فرهنگستان هنر و بانک پاسارگاد، در انتشار این کتاب ارزشمند شایستهی تقدیر است
در ادامه مراسم قرائت پیام قدردانی دکتر سیدرضا صالحی امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، توسط دکتر سید مجتبی حسینی مشاور محترم وزیر، انجام شد.
حسینی ضمن بزرگداشت علامه طباطبایی و تبریک روز کتاب و کتابخوانی و کتابدار، به قرائت پیام پرداخت:
خیز تا بر کلک آن نقاش جان افشان کنیم
کاین همه نقش عجب در گردش پرگار داشت
تاریخ پر فراز و فرود این سرزمین، اوراقی است زرین از کوششهای ملتی ژرفاندیش و بلندنظر، که از دیرباز دیباگر اندیشههای والا و اصالتهای انسانساز بودهاند و خورشید علم و معرفتشان، بر گسترهی جهان تابیده است؛ عاشقانش به خلوص و پاکبازی آبرو بخشیدهاند و عارفانش، با ایمان راستین منزل به منزل سیمرغ جان مشتاقان جهان را از هفت وادی کمال گذرانیده و به قاف معنا رساندهاند.
بیتردید، بار اندیشه و فرهنگ در این خاک مهرپرور، جز با همت بلند، تعهد و خردورزی مسئولانه بارور نمیشود. انتشار کتاب «رنج و رنگ» استاد حسین بهزاد، آیینهی این دریاست و مبین دقت نظر و روشنگری فرهیختگانی متعهد است که در تعمیق فرهنگ غنی این مرز و بوم پر گهر همتی تمام دارند. از اینرو تلاشهای مؤلف، استادان و هنرمندان، کمیسیون ملی یونسکو، فرهنگستان هنر و بانک پاسارگاد را که در انتشار این کتاب ارزشمند ایفای نقش نمودهاند، شایستهی تقدیر و تحسین میدانم.
امید که در سایهی لطف و عنایت خداوند مهربان، توفیق یابیم تا با همدلی و همراهی یکدیگر، عاشقانه و خالصانه خدمتگزار صادق مردم شریف ایران و فرهنگ غنی ایرانی اسلامی در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران باشیم.
در پایان این مراسم، یک جلد از این اثر نفیس به رسم یادبود به هنرمندان و اندیشمندان ایرانی اسلامی ایران، اهداء شد؛ این اثر به یاد مرحوم دکتر صادق طباطبایی به همسر ایشان سرکار خانم فاطمه صدرعاملی، به یاد مرحومه بانو مهدیه الهی قمشهای به خانواده ایشان، به یاد امام موسی صدر به سرکار خانم حوراء صدر دختر ایشان، رضا داوری اردکانی، استاد سید عبدالله انوار، دکتر احمد قیداری، آیدین آغداشلو، ژاله آموزگار، ژان پیر بیریگودیو، نصر الله پورجوادی، محمود دولت آبادی، دکتر جلالالدین کزازی، رضا کیانیان، محسنیان راد، فتحالله مجتبایی اعطاء شد.